Doneer Leidraad ‘verantwoord wisselen van medicijnen’
Laatste update januari 2023 Het komt voor dat een apotheek een medicijn van een andere fabrikant meegeeft dan de patiënt eerder heeft gebruikt. Regelmatig wisselen van medicijnen leidde de afgelopen jaren tot klachten en vragen van patiënten, ook van mensen met epilepsie. Sommige mensen meldden bij EpilepsieNL dat ze opnieuw aanvallen, meer aanvallen of bijwerkingen kregen na wisselen van hun epilepsiemedicijn.
De patiëntenfederatie en de verenigingen van huisartsen, medisch specialisten, apothekers en zorgverzekeraars hebben in april jl. principe-afspraken gemaakt over het verantwoord wisselen van medicijnen en de verantwoordelijkheid van arts en apotheker hierbij. Het gaat om medicijnen voor verschillende aandoeningen met dezelfde werkzame stof, sterkte, toedieningsvorm en afgiftepatroon. De nieuwe afspraken staan in de leidraad ‘verantwoord wisselen van medicijnen’. Deze leidraad is in november 2022 herzien.
Voor wie en welke afspraken?
De leidraad is bedoeld voor professionals die te maken hebben met het voorschrijven van medicijnen, zoals de arts, apotheker en zorgverzekeraar. Het biedt een praktisch handvat hoe ze in de dagelijkse praktijk medicijnen verantwoord kunnen wisselen en hoe ze de patiënt daarbij moeten begeleiden. De leidraad gaat onbeperkt wisselen van medicijnen tegen en daarnaast worden patiënten begeleid bij (noodzakelijke) wisselingen. Ook over niet-wisselen bij medische noodzaak, zijn er nu afspraken. De nieuwe afspraken moeten leiden tot veilig, doeltreffend en betaalbaar medicijngebruik.
Wat betekent de leidraad voor anti-epileptica en mensen met epilepsie?
De leidraad ‘verantwoord wisselen van medicijnen’ gebruikt het woord ‘patiënt’ voor mensen met een aandoening. Wij spreken van mensen met epilepsie, maar wij houden in dit stuk ‘patiënt’ aan.
Categorieën van medicijnen
In de leidraad zijn medicijnen in drie categorieën ingedeeld: rood, oranje en groen. De anti-epileptica (medicijnen tegen epileptische aanvallen) staan in de rode en oranje categorie.
‘Rode medicijnen’
Rood betekent: de arts wisselt dit medicijn niet, tenzij dit merkmedicijn (tijdelijk) door tekorten niet of niet meer verkrijgbaar is in Nederland.
Welke anti-epileptica zijn rood?
Carbamazepine, fenobarbital, oxcarbazepine, primidone, valproïnezuur.
Wat moeten arts en apotheker doen als een ‘rood medicijn’ niet verkrijgbaar is?
Bij een (tijdelijk) tekort van een ‘rood’ medicijn moeten de arts en apotheker met elkaar afstemmen welk ander medicijn het beste is en zij moeten de patiënt begeleiden bij de wisseling naar het andere merk. Ze moeten dit doen volgens hun beroepsrichtlijnen en –standaarden.
‘Oranje medicijnen’
Oranje betekent: wisselen kan, maar alleen als dit geen problemen geeft voor de patiënt. Is bekend dat wisselen niet kan vanwege een medische reden? Dan kan de arts op het recept aangeven dat wisselen niet mogelijk is.
Welke anti-epileptica zijn oranje?
Brivaracetam, cannabidiol, clobazam, clonazepam, eslicarbazepine, felbamaat, fenytoïne, gabapentine, lacosamide, lamotrigine, levetiracetam, perampanel, pregabaline, rufinamide, stiripentol, topiramaat, vigabatrine, zonisamide.
Wat moeten arts en apotheker doen bij een ‘oranje medicijn’?
- De apotheker en arts moeten de patiënt zorgvuldig begeleiden.
- De arts kan aangeven dat wisselen niet wenselijk is. Hij of zij zet dan ‘medische noodzaak’ op het recept. Dit kan meteen bij de eerste wisseling, maar dit kan óók als al gewisseld is en de patiënt het gewisselde medicijn niet verdraagt. Dan moet de patiënt terug naar het oude medicijn of een medicijn van een fabrikant dat de patiënt wel verdraagt. In al deze gevallen schrijft de arts ‘medische noodzaak’ op het recept eventueel met een motivatie. De apotheker, zorgverzekeraar of patiënt kunnen de arts om een motivatie vragen.
Wanneer ‘medische noodzaak’ bij epilepsie?
Bij het wisselen van medicijnen kunnen bepaalde factoren gevolgen hebben voor en leiden tot problemen in de gezondheid of het dagelijkse leven van de patiënt. Mensen met epilepsie rapporteren bijvoorbeeld opnieuw aanvallen, meer aanvallen of last van bijwerkingen. De arts en apotheker kijken bij het wisselen van ‘oranje medicijnen’ naar deze factoren. De arts kan dan besluiten ‘medische noodzaak’ op het recept te zetten. Vraag hem of haar om dit in het patiëntendossier te zetten.
In de leidraad ‘verantwoord wisselen van medicijnen’ staan tien meest voorkomende factoren waarbij wisselen van een medicijn tot problemen kan leiden.