Bij een tonisch-clonische aanval raak je buiten bewustzijn. Je valt op de grond, verkrampt en gaat schokken met je lichaam. Meestal stopt de aanval na een paar minuten.
Deze aanval wordt ook wel ‘grote aanval’ of insult genoemd. Het is de meest bekende, maar niet de meest voorkomende aanval.
Tonisch betekent verkrampt en clonisch betekent schokkend. Dat is precies wat er gebeurt tijdens een grote aanval. Hoe ziet deze aanval eruit?
- Er ontstaat een verstoring in heel je hersenen.
- Je spieren verkrampen. Je verliest je bewustzijn en valt.
- Daarna beginnen je spieren te schokken. In je armen, benen en gezicht.
- De spierbewegingen worden langzamer.
- Daarna kom je langzaam weer bij.
In dit filmpje zie je hoe een tonisch-clonische aanval eruit kan zien en wat je wel en niet moet doen tijdens zo’n aanval.
Aura, als voorbode van de aanval
De meeste mensen voelen een grote aanval niet aankomen. Maar sommige mensen voelen vlak voor de aanval iets vreemds. Dit noemen ze een aura. Een aura is een kleine (focale) aanval vlak voor de grote aanval. Dan ben je nog bij bewustzijn, maar krijg je bijvoorbeeld een opstijgend gevoel vanuit je maag. Of ervaar, ruik of proef je iets vreemds. Op zo’n moment kun je een rustige of veilige plek opzoeken.
Wat gebeurt er in de tonische fase?
De tonisch-clonische aanval begint met een tonische fase. Alle spieren in je lichaam spannen aan, waardoor je verkrampt. Dit duurt ongeveer een halve minuut. Je borstspieren trekken samen. Daardoor wordt de lucht in je longen naar buiten geperst. Dit kan een soort schreeuw veroorzaken. Je ademhaling is verstoord en je kunt blauw aanlopen. En doordat je kaakspieren ook plotseling aanspannen, kun je op je tong of wang bijten. Daardoor loopt er soms bloed uit je mond. Dit wordt ook wel ‘tongbeet’ genoemd.
Wat gebeurt er in de clonische fase?
De tweede fase, de clonische fase, duurt meestal een halve tot anderhalve minuut. De ontlading in de hersenen roept een verdedigingsmechanisme op. Daardoor verslapt je lichaam even, waarna het weer aanspant. Dit proces herhaalt zich, waardoor je gaat schokken in armen, benen en gezicht. In deze schokfase komt je ademhaling weer hortend op gang. Het opgehoopte speeksel (soms vermengd met wat bloed) wordt als schuim naar buiten geblazen.
Hoe eindigt de aanval?
De aanval stopt meestal vanzelf, na een paar minuten. De schokken nemen langzaam af, tot het hele lichaam ontspannen is. Je huid is vaak bleek en je ademhaling rochelend. Soms verlies je tijdens de ontspanning urine of moet je overgeven. Wanneer de schokken ophouden is de aanval voorbij. Je kunt nog wel even buiten bewustzijn blijven. Als je bijkomt, ben je vaak verward en weet je niet wat er gebeurd is. Ook heb je vaak hoofdpijn, spierpijn en ben je moe. Soms duurt het herstel een paar minuten, soms een dag of langer. Heel soms zijn mensen korte tijd prikkelbaar of agressief.
Sommige mensen hebben een tijdelijke verlamming aan één kant van het lichaam. Deze verlamming heet ook wel Toddse parese. Het gaat meestal na een paar dagen vanzelf over. Het komt door uitputting van de hersencellen.
Wat kan de omgeving doen?
Een tonisch-clonische aanval ziet er vervelend uit. Wat kun je wel en wat kun je beter niet doen?
- Blijf kalm, blijf erbij en houd de tijd bij.
- Bescherm het hoofd, en zorg dat iemand zich niet kan bezeren.
- Houd de verkramping of schokken niet tegen.
- Stop niets tussen de tanden en geef geen water.
- Wacht tot de persoon weer ontspannen is en leg hem of haar daarna in de zijligging.
- Duurt de aanval langer dan vijf minuten of volgt de ene aanval de ander op, bel dan 112.
Lees meer over prikkelbaar, agressief gedrag en een kort lontje bij epilepsie.
Lees meer over een status epilepticus.
Lees meer over noodmedicatie. Dit zijn medicijnen die soms nodig zijn om een te lange aanval te stoppen.
